
Terapia ACT: czym jest i komu może pomóc?
Założenia terapii ACT zostały zaprezentowane na początku lat 80. przez amerykańskiego psychologa doktora Stevena C. Hayesa. Według niego ACT to zorientowane na działanie podejście do psychoterapii, które wywodzi się z tradycyjnej terapii behawioralnej i terapii poznawczo-behawioralnej. O tym, że uczestnicy terapii ACT uczą się głównie działać, mówi już sam jej skrót – ACT możemy przetłumaczyć właśnie jako wezwanie do działania.
Pacjenci uczęszczający na zajęcia z terapii ACT starają się akceptować to, że istnieją głębsze uczucia, które są odpowiednimi reakcjami na pewne sytuacje, ale nie powinny ani zakłócać przebiegu ich życia, ani wpływać na podejmowane przez nich decyzje.
Założenia terapii ACT
Głównym celem terapii akceptacji i zaangażowania jest zwiększenie elastyczności psychologicznej, czyli umiejętności radzenia sobie z problematycznymi i trudnymi sytuacjami życiowymi. Osoba, która ma dużą elastyczność psychologiczną, może pozwolić sobie na życie tu i teraz, a nie w przeszłości lub przyszłości. Duży problem ze stawaniem twarzą w twarz z problemami mogą mieć między innymi osoby ruminujące, czyli rozmyślające zbyt dużo, oraz pacjenci zmagający się z przeróżnymi lękami.
Najczęściej uczestnicy terapii uczą się także, że tłumienie emocji oraz ucieczka przed nimi nie jest dobrym sposobem na radzenie sobie z różnymi sytuacjami życiowymi. W zamian osoby uczestniczące w terapii ACT starają się patrzyć na siebie oraz swoje emocje z boku, na poziomie racjonalnym. Ważnym elementem terapii akceptacji i zaangażowania jest także uzyskanie samoświadomości oraz ustalenie i zaakceptowanie własnych priorytetów życiowych, oraz wartości, wedle których pacjent chce żyć. Z takim zrozumieniem uczestnicy terapii ACT zaczynają akceptować swoje problemy i trudności życiowe oraz zobowiązują się do wprowadzenia niezbędnych zmian w swoim zachowaniu.
Skuteczność terapii ACT była już potwierdzona w niektórych badaniach, jednak wciąż pojawiają się kontrowersje dotyczące tej metody terapeutycznej. Niektórzy badacze i psychologowie sugerują, że nie ma wystarczającej liczby badań potwierdzających skuteczność tej terapii. Krytycy uważają także, że przeprowadzone dotychczas badania nie były wykonane przy pomocy odpowiedniej metodologii.
Czytaj także: Pewność siebie – 6 nawyków, które mogą ją niszczyć
Przebieg terapii ACT
Pracując z terapeutą, uczestnicy terapii uczą się słuchać siebie oraz swoich emocji i zauważają, w jaki sposób prowadzą wewnętrzny dialog. Zdobycie tej wiedzy jest szczególnie istotne w przypadku osób, które przeżyły traumatyczne wydarzenia, problematyczne związki, doświadczyły ograniczeń fizycznych itp. Dopiero wtedy pacjenci mogą zdecydować, czy problem wymaga natychmiastowego działania i zmiany, czy też może – lub musi – zostać zaakceptowany takim, jaki jest.
W trakcie terapii uczestnicy rozmawiają z psychoterapeutami o wydarzeniach z przeszłości, co pomaga w wyłapaniu pewnych wzorców myślowych, które mogą utrudniać im podejmowanie decyzji i życie w zgodzie w samym sobą.
Na końcu, kiedy pacjenci zmierzą się z aktualnymi problemami i zaakceptują je, zobowiązują się przestać walczyć ze swoją przeszłością i emocjami, a zamiast tego zacząć praktykować bardziej pewne i optymistyczne zachowanie oparte na osobistych wartościach i celach.
Czytaj także: Zadręczasz się myślami? To może mieć zły wpływ na twoje zdrowie psychiczne, fizyczne i emocjonalne
Terapia ACT – dla kogo jest przeznaczona?
Terapię ACT zaleca się osobom cierpiącym na różnego rodzaju zaburzenia psychiczne lub doświadczającym przejściowych problemów z własną emocjonalnością. Najczęściej jest stosowana w leczeniu:
- stresu (na przykład doświadczanego w miejscu pracy),
- lęku związanego z konkretnymi sytuacjami,
- zespołu lęku społecznego, depresji,
- zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych,
- psychozy,
- zaburzeń odżywiania,
- niektórych uzależnień.
Terapia ta jest zalecana także w przypadku występowania przewlekłego bólu, a także – wspomagająco – u pacjentów z padaczką lub fibromialgią (chorobą reumatyczną tkanek miękkich).