Jakie funkcje pełni komunikacja niewerbalna?
Komunikacja niewerbalna polega na przekazywaniu informacji przy pomocy środków niejęzykowych, a przekaz ten spełnia kilka funkcji.
Powtarzanie
Zachowanie niewerbalne może powtarzać i potęgować wypowiedź werbalną. Jest szczególnie przydatne, gdy przekazywane informacje mają wymiar wizualny (wielkość, kształt, kierunek) - „Proszę iść w tamtym kierunku”, któremu towarzyszy wskazanie ręką.
Zastępowanie
Treści werbalne mogą być w niektórych przypadkach zastępowane przez informacje przekazywane niewerbalnie. Im bliższa relacja, tym łatwiejsze wychwytywanie tego typu sygnałów. Dotyczy to na przykład wyrazu twarzy przyjaciela.
W pewnych kulturach obowiązują odgórnie ustalone symboliczne gesty, które zastępują słowa. Należy jednak pamiętać, że nie są one w pełni uniwersalne, np. poruszanie głową raz w jedną, a raz w drugą stronę może oznaczać przeczenie.
Uzupełnianie i podkreślanie
Ilustratory uzupełniają i podkreślają wypowiadaną treść. Znaczenie takich gestów, jak strzelanie palcami, uderzanie o siebie pięściami może być różne w zależności od przekazu. Są zwykle nieplanowane, jak ziewnięcie i podobnie jak symboliczne gesty mogą wykazywać różnice międzykulturowe.
Regulowanie
W procesie porozumiewania się zachowania niewerbalne służyć mogą do regulowania i kontroli zachowań werbalnych. Przykładem tego typu komunikatów mogą być sygnały „zmiany kolejki” w konwersacji, które sugerują, że mówiący skończył już swoją wypowiedź i gotów jest teraz do słuchania. Do sygnałów takich zaliczane są przeciąganie lub akcentowanie ostatniej sylaby i zmiana intonacji głosu na końcu wypowiedzi. Funkcję regulatora może także pełnić kontakt wzrokowy.
Zaprzeczanie
Zdarza się, że zachowania niewerbalne stoją w sprzeczności z wypowiadaną treścią. Zamiast powiedzieć rozmówcy, że nudzi nas to, co właśnie opowiada, wymownie rozglądamy się wokół i ziewamy od czasu do czasu uprzejmie potakując. Pozwala to na uniknięcie niezręczności. Brutalna szczerość wobec nudnego wywodu rozmówcy zastąpiona zostaje niewerbalnymi wyrazami braku zainteresowania.
Fałszowanie
Wiele badań zostało poświęconych niewerbalnym wskaźnikom kłamstwa. Nie zostały jednak wykryte sygnały niepodważalnie świadczące o oszustwie. Stwierdzono, że osoby kłamiące popełniają więcej błędów językowych, mówią z wahaniem, częściej mrugają powiekami i intensywniej poruszają rękami.
