
Integracja sensoryczna: co to jest i jak ją rozwijać?
Najistotniejsze dla integracji sensorycznej zmysły, czyli: dotyk, równowaga i „czucie” ciała mają bardzo duże znaczenie w naszym codziennym funkcjonowaniu. Dzięki ich integracji wiemy, jak reagować odpowiednio do zaistniałej sytuacji. Integracja sensoryczna jest podstawą zdrowego rozwoju i działania wszystkich pozostałych, „wyższych” zmysłów i umiejętności, takich jak np.: wzrok, słuch, mowa, umiejętność chodzenia oraz zdolność wykonywania precyzyjnych czynności, jak malowanie, czy pisanie.
Zaburzenia integracji sensorycznej
Jednak są przypadki, w których proces rozwoju integracji sensorycznej nie przebiega w prawidłowy sposób. Wtedy pojawiają się różne problemy w funkcjonowaniu oraz zachowaniu dziecka. Zaburzenia integracji sensorycznej są również rezultatem uszkodzeń narządów zmysłów, czyli mogą się z nimi borykać np. osoby z wadą wzroku czy niedosłuchem.
Czytaj też: Być może twoje dziecko nie odniesie sukcesu – i nie ma w tym twojej winy!
Kiedy dochodzi do zaburzeń integracji sensorycznej?
Zaburzenia integracji sensorycznej mają miejsce wtedy, gdy mózg nie jest zdolny do prawidłowego przetwarzania bodźców zmysłowych. Wyróżnia się zaburzenia integracji sensorycznej o różnym podłożu, np.:
- Nadwrażliwość na dotyk, ruch, bodźce wzrokowe bądź słuchowe.
W tym przypadku dziecko zbyt intensywnie rejestruje docierające do niego bodźce zmysłowe. Czuje się przytłoczone przez otaczające je kolory, dźwięki, zapachy czy dotknięcia.
- Zbyt mała wrażliwość na dotyk, ruch, bodźce wzrokowe bądź słuchowe.
W tym przypadku dziecko odbiera bodźce zmysłowe z mniejszą intensywnością, niż powinno. Szuka wtedy „dodatkowych” wrażeń, np. podczas zabaw skacze, uderza innych, przewraca się, potrząsa różnymi częściami ciała, słucha głośno muzyki, hałasuje.
- Zbyt wysoki lub bardzo niski poziom aktywności ruchowej.
W tym przypadku dziecko jest pobudzone i bardzo ruchliwe lub przeciwnie – powolne, jakby trwało w letargu.
- Problemy z koordynacją ruchową.
W tym przypadku dziecko może być „niezdarne” podczas zabaw ruchowych, może mieć kłopoty z zadaniami manualnymi np. z używaniem nożyczek, zapinaniem i odpinaniem guzików, itd.
- Trudności z koncentracją i organizacją.
W tym przypadku dziecko nie jest w stanie utrzymać porządku, łatwo się rozprasza, nie umie doprowadzić czynności do końca.
- Wybuchowość i impulsywność.
W tym przypadku dziecko „nie słucha” opiekunów, ucieka, reaguje agresją, „zamyka się”, łatwo wpada we frustrację, unika bliskości fizycznej.
Czytaj też: Rodzice patrzą na dziecko i myślą: „Buntuje się, to normalne”. A ono ma depresję i cierpi
Jak rozwijać integrację sensoryczną?
Problemy związane z zaburzeniami integracji sensorycznej mogą bardzo utrudniać codzienne funkcjonowanie. Im wcześniej rozpozna się problem, tym lepiej. Zaburzenia integracji sensorycznej nie mijają samoistnie. Dlatego w sytuacji, gdy rodzice zaobserwują u dziecka objawy nieprawidłowej pracy układu nerwowego, powinni udać się do specjalisty.
Terapia integracji sensorycznej (SI) wspomaga rozwój układu nerwowego dziecka. Oparta jest ona głównie na zabawie, ćwiczenia dostosowane są do poziomu rozwojowego dziecka. Podczas terapii dziecko ma nie tyle nauczyć się konkretnych umiejętności, ile usprawnić systemy sensoryczne i procesy nerwowe, leżące u podłoża rozmaitych umiejętności.
Terapia integracji sensorycznej (SI)
Czas trwania terapii wynosi od 6 miesięcy do 2 lat (w zależności od stopnia zaburzeń i trudności, częstotliwości zajęć oraz motywacji dziecka do wykonywania ćwiczeń). Efektem ćwiczeń jest ograniczenie bądź całkowita eliminacja nadwrażliwości sensorycznej na niepożądane bodźce lub w przypadku obniżonej wrażliwości, jej pobudzenie, dzięki dostarczaniu intensywnych sygnałów zmysłowych.