#czytajdlaprzyjemności
„Moje dzieci nie chcą oglądać tego, co się dzieje w Aleppo”
Karima wierzy jednak, że któregoś dnia wróci do domu.
04.01.2019
Karima mieszka w Polsce z rodziną - dwójką dzieci i mężem. Ale bardzo, bardzo chce wrócić do domu. Opowiada, jak jej się żyje w Polsce, co ją boli najbardziej, jak wyglądało jej życie w Syrii przed wybuchem konfliktu.
Emil Marat: Jak rodzice się poznali?
Mama chciała być zakonnicą, ale jednak zrezygnowała, zdecydowała, że będzie pracować w przedszkolu, z dziećmi. Potem, mając trzydzieści kilka lat, poznała pochodzącego z Syrii studenta politechniki, któremu miała pomagać w nauce polskiego. I to był mój tata.
W domu rodziców była Polska: obrusy z lnu, orzeł na ścianie, pierzyny, Wigilia... W Syrii jest dużo chrześcijan, ale Wigilii oczywiście nie ma. A u nas była. I choinka. Zapraszało się gości...
Pobrali się w Polsce?
I w Polce, i w Syrii. Po czterech latach narzeczeństwa odbyły się dwa śluby. Fajnie mieli. Mama żyła w Syrii prawie 40 lat.
I pani się tam urodziła.
Tak. W Aleppo. W szpitalu.
Stoi jeszcze ten szpital?
Nie wiem. Jeżeli jest w bombardowanej części miasta, to pewno go już nie ma. Wiem, że na przykład w dom, w którym ostatnie lata spędził mój tata, trafiła rakieta, zostały gruzy. Dobrze, że tego nie widział, że nie dożył.
Prowadziła pani życie zwykłej syryjskiej dziewczyny.
Raczej tak. Szkoła, później praca, mąż dzieci. W domu rodziców była Polska: obrusy z lnu, orzeł na ścianie, pierzyny, Wigilia... W Syrii jest dużo chrześcijan, ale Wigilii oczywiście nie ma. A u nas była. I choinka. Zapraszało się gości... Mama nawet sama kisiła kapustę, robiła pierogi.
Rodzina pani ojca to akceptowała?
No pewnie! Dlaczego nie? Nie protestowali. Cała rodzina ojca bardzo mamę lubiła, rodzice taty ją kochali. Babcia zresztą mieszkała z nami siedem lat – w Syrii jest zwyczaj, że starzy rodzice, kiedy zaczynają wymagać opieki, mieszkają u dzieci. Mama zajęła się babcią... Jest tradycja, że przede wszystkim synowie mają troszczyć się o rodziców staruszków. Kiedy rodzice mają wielu synów, to bywają takie sztafety opieki nad starszymi – przekazują ich sobie "z rąk do rąk", bo wszyscy powinni pomagać.
Jest pani muzułmanką.
Tak. Chociaż powiem panu, że w Syrii nie wypada pytać o wyznanie...
Przepraszam.
Jesteśmy w Warszawie. (śmiech) W Syrii jest takie powiedzenie, że religia jest dla Boga, a ojczyzna dla wszystkich. Znam dobrze wiarę mojej mamy. Zabierała nas do kościoła. Ale nie pamiętam, żeby w domu pojawiał się temat, kto jakiego jest wyznania. Panowała wolność i obowiązywało przekonanie, że Bóg jest jeden, że wartości niesione przez religie są wspólne. Islam, chrześcijaństwo, judaizm mają przecież to samo źródło.
Wyszła pani za Syryjczyka. Macie dwoje dzieci – córkę i syna.
Tak. Wszyscy jesteśmy teraz tutaj, w Polsce, razem. Wcześniej przyjeżdżałam co dwa, trzy lata na urlop, na cały miesiąc – taki zwyczaj wprowadziła mama: Kraków, Zakopane... W 2012 roku słuchaliśmy wiadomości o walkach w Hims, że zamieszki, że porywają tam ludzi, że strzelają, ale nie wierzyliśmy, że coś takiego może dotrzeć do nas, do Aleppo, wielkiego, cywilizowanego miasta.
Ale wojna dotarła do Aleppo. I ten ostatni pani „urlop” w Polsce się przedłużył.
Postanowiliśmy zostać, bałam się wracać głównie ze względu na dzieci. Nie wyjeżdżaliśmy już, jak zazwyczaj, przez Damaszek, ale przez Turcję. Dotarliśmy do Polski, żeby pobyć miesiąc, dwa. Jesteśmy do dzisiaj. Tutaj. Trzy lata...
Na początku, kiedy postanowiliśmy zostać, odbierałam telefony, że lecą bomby, że toczą się walki. Nie ma prądu, nie ma wody, zamknięte ulice, posterunki, ruiny. Ale mimo to chciałam wracać...
A połowa Aleppo w tym czasie zniknęła... Jak patrzymy na to w telewizji, to wygląda jak Warszawa po drugiej wojnie światowej.
Na początku, kiedy postanowiliśmy zostać, odbierałam telefony, że lecą bomby, że toczą się walki. Nie ma prądu, nie ma wody, zamknięte ulice, posterunki, ruiny. Ale mimo to chciałam wracać... Pakowałam rzeczy, no bo trzeba wracać do domu: wojna to wojna, ale dom to dom. Zatrzymał mnie brat, który tu studiował i nadal jest w Warszawie. On, rodzina mamy i znajomi mówili: "Masz zostać, może się uspokoi, będzie lepiej".
Pomagali?
Bardzo. Rodzina dla Syryjczyków jest bardzo ważna. Ale ja też starałam się sobie radzić. Znalazłam pracę jako tłumaczka, zarabiałam trochę pieniędzy, żebyśmy mogli przeżyć. Z moją pracą bywa różnie, nie jest łatwo, choć z wykształcenia jestem informatykiem. Bywam tłumaczką dla organizacji pozarządowych, miewam spotkania – wykłady o islamie, na przykład dla polskich policjantów, nauczycieli i urzędników, uczę arabskiego. Tłumaczę, że islam to nie jest straszna religia fundamentalistów, jak często pokazują to media. Prawdziwy islam jest zupełnie inny, tolerancyjny. Syria to był kraj islamu oświeconego, nowoczesnego, wyznawanego przez ludzi wykształconych.
Jak przed wojną wyglądało życie takiej przeciętnej rodziny w Aleppo?
W sumie niewiele inaczej niż w Polsce. Mieliśmy ładne mieszkanie w mieście, w dzielnicy Nowe Aleppo. Teraz tuż obok trwają walki...
Dom ocalał?
Do tej pory, kiedy rozmawiamy, tak. Teraz zamieszkali w nim nasi krewni, trzy rodziny, które nie miały gdzie się podziać, bo ich domy przestały istnieć. No i mieliśmy działkę pod miastem, dużą, z basenem, prawie co piątek spotykaliśmy się tam z całą rodziną, po 50 osób mieliśmy tam na obiedzie...
Grill. Jak w Polsce.
Można tak powiedzieć. Teściowa przygotowywała wszystko, my pomagaliśmy. Często takie spotkania Syryjczycy organizują tak, że każdy przynosi coś do jedzenia – tak było na przykład u wujka mojego męża. Tylko tam zbierało się koło 100 osób. W tygodniu normalna praca, dzieci w szkołach. Sklepy, targi, obiady. Życie. Ja prowadziłam kursy komputerowe i przeprowadzałam egzaminy, na przykład dla urzędników.
Pani rodzinne miasto było kolebką kultury, powstało sześć tysięcy lat przed Chrystusem. Mówi się, że jest najdłużej nieprzerwanie zamieszkanym miastem na świecie. A teraz powoli znika. Co pani czuje, oglądając telewizję?
Trudno to wypowiedzieć. Nie mieści mi się w głowie. Żal i smutek. Nie rozumiem tego, co się tam dzieje. Gruzy i pożary. Bardzo lubiłam chodzić rano po tych bazarach, targować się ze wszystkimi, spotykać znajomych. Teraz widzę, że większości tych miejsc już nie ma. Są takie wąwozy z gruzów.
Próbuje pani sprawdzać, co się dzieje ze znajomymi, z tymi, którzy zostali?
Oczywiście. Pomaga Facebook. Łączność jest. Jedna część miasta jest bombardowana, ale druga jakoś funkcjonuje, choć w zagrożeniu. Niedawno przez kilka dni internet nie działał i wszyscy się martwiliśmy, co się dzieje, gdzie przesunęła się linia walk. Siostra mojego męża mówiła, że w okolicy słychać wybuchy. Bała się wyjść, dwie ulice dalej były bombardowania. Miałam wtedy nadzieję, że nasz dom jeszcze stoi i że nikomu nic się nie stało. Ale pewności nie miałam żadnej. Martwię się. Coraz bardziej.
Jak to, co się dzieje, przyjmuje pani mąż?
Był w szoku, kiedy widział to wszystko, co się w Syrii dzieje. Prawie trzy lata było ciężko, strasznie to przeżywał, siedział, patrząc w telewizor, jakby pozbawiony sił, załamany.
Dzieci?
Chodzą do polskiej szkoły.
Zastrzegła pani, że mamy nie podawać pani nazwiska i nie rozmawiać o polityce. Co pani mówi dzieciom, gdy pytają, co się dzieje w domu, w Aleppo?
Zauważyłam, że one nie chcą w ogóle teraz o tym słuchać, że chcą się trzymać z daleka, że próbują unikać takich tematów: żyją tutaj, w Polsce, nie chcą myśleć o Aleppo. Kiedy ostatnio pokazywałam im, jak ich szkoła wyglądała kiedyś, a jak wygląda dzisiaj, syn zamknął mi komputer i powiedział, że mam tego nie oglądać. Kiedyś teściowa rozmawiała z wnukami przez Skype’a. I zaczęła się strzelanina. Tak głośno, że myślałam, że to u nas, za oknami. A to tam było. Babcia się przestraszyła, a moje dzieci, siedząc tutaj, w Warszawie przed komputerem, zaczęły płakać.
Trudno stąd wyobrazić sobie, co tam się dzieje, co ludzie czują.
To jest w ogóle nie do wyobrażenia. Rozmawia się z kimś w Aleppo, i ten ktoś najczęściej ma w ręku krótkofalówkę, przez którą ludzie informują się, gdzie są naloty, czy trzeba zejść do piwnicy.
I to radyjko ciągle jest włączone, ciągle w tle słychać jakieś komunikaty. Tak na żywo, bez przerwy. Czasem słychać informację, że będzie bombardowanie, zaraz, za chwilę, trzeba iść do piwnicy. Wtedy przerywamy rozmowę. I ja się martwię, co z nimi, czy zdążyli się schować? Moje dzieci nie chcą czuć tego lęku, tego napięcia. Zaczęły unikać rozmów o Aleppo.
Jak się czują w polskiej szkole?
Na początku było trudno, bo dzieci nie mówiły po polsku. Teraz, po paru latach, jest dużo lepiej: mówią, rozumieją, kłopoty bywają tylko z pisaniem: niektóre literki im nie wychodzą – jest jednak spora różnica między arabskim a polskim.
Co dla pani było najtrudniejsze po podjęciu decyzji, że zostaje pani w Polsce?
Oczywiście znalezienie pracy. Żeby móc się samodzielnie, normalnie utrzymać.
A co byłoby najtrudniejsze, gdyby pani chciała wrócić do Syrii, kiedy wojna się skończy?
Ja chcę wrócić. Tam się urodziłam. Nie wiem tylko, jak przyjęłyby to dzieci, i to byłaby trudność. Może wciąż chciałyby wrócić do Aleppo, ale jeszcze rok, dwa i może nie będą mogły funkcjonować
w tamtym świecie, w Polsce będą czuć się bardziej u siebie. Może same podejmą kiedyś decyzję?
Spotyka pani Syryjczyków w Polsce?
Tak, również ze względu na pracę tłumacza. To bardzo różni ludzie. W Syrii była zróżnicowana społeczność. Miałam sąsiadów Ormian, obok Kurdów, drzwi dalej mieszkała pani ubrana na czarno od stóp do głów. Różne wyznania i narody, jazydzi, Koptowie, muzułmanie sunniccy i szyici, bardzo wielu chrześcijan. Była duża dzielnica ormiańska. Wszyscy byli i są Syryjczykami, dobrze im się razem mieszkało, nie pamiętam, żeby były jakieś kłótnie ze względu na religię czy pochodzenie. Wszyscy się szanowali.
Wierzy pani, że będzie możliwy powrót do starych czasów?
Już czuć wyraźny podział: jedni ludzie są po tej stronie, drudzy po tamtej. Nie wiem, jak to będzie. Najważniejsze, żeby skończyła się wojna. Żeby bomby przestały lecieć, żeby był spokój. Wtedy można cokolwiek budować, porozumiewać się. I wracać. Dopóki trwają walki, nic z tego nie będzie.
Syryjscy uchodźcy chcieliby pani zdaniem wracać do kraju?
Oczywiście. Syria to ich dom i myślę, że większości z nich było tam dobrze. Wie pan, w Syrii mieszkania są duże, większe niż w Polsce, sześć pokoi to taki średni standard. I zawsze jeden pokój, specjalny, zadbany, przeznaczony jest dla gości. Zawsze jest gotowy do ich przyjęcia, nawet nie wolno wchodzić tam dzieciom. W niektórych rejonach, kiedy pojawi się gość, musi zostać kilka dni, nie ma dyskusji, inaczej uraziłby gospodarzy.
To tak jak w polskiej tradycji, mówi się przecież „gość w dom, Bóg w dom”.
Tak było w Syrii, mama mówiła mi, że w Polsce jest tak samo. I dziś wydaje mi się, że ci Polacy, którzy boją się uchodźców, po prostu ich nie znają. Ludzie boją się tego, czego nie znają.
A na razie Syryjczycy uciekają, muszą. Nawet tam, gdzie nikt na nich nie czeka.
Tak, ale wie pan, ja nawet myślę, że to, że jest ich tylu, świadczy o tym, że Syryjczycy cenią bardziej pokój i spokój niż wojnę, że chcą żyć, przetrwać, chcą dobra dla swoich dzieci, że życie jest dla nich ważniejsze niż wojna.
Rozmowa z Karimą ukazała się w „Urodzie Życia” 1/2017
