
Dosze w ajurwedzie – Vata, Pitta i Kapha. Którą z nich jesteś?
Koncepcja trzech dosz w ajurwedzie (indyjskiej medycynie niekonwencjonalnej) pozwoli ci zrozumieć samą siebie. Ajurweda wyróżnia pięć żywiołów – ziemię, ogień, wodę, wiatr i eter. Ich połączenia tworzą trzy energetyczne siły zwane doszami (Vata, Pitta i Kapha) odpowiedzialne za uczucie równowagi lub brak równowagi w organizmie.
Czym są dosze?
Po pierwsze, dosze to czynniki, z których zbudowane jest ciało fizyczne. Są one odpowiedzialne za jego funkcjonowanie. Po drugie, u każdego z nas jedna z trzech dosz dominuje i staje się głównym czynnikiem określającym indywidualne cechy fizyczne i umysłowe. Ajurweda dzieli nas na trzy dosze: Vata, Pitta i Kapha. Żaden z typów nie jest lepszy ani gorszy niż pozostałe.
Każda z dosz zawiera w sobie wszystkie pięć żywiołów, ale w każdej z nich dominują maksymalnie dwa. Stosunek między nimi w naszym ciele to nasz naturalny stan równowagi. Kiedy zrozumiemy, co nas wyróżnia, łatwiej będzie nam wybrać odpowiednią dla nas dietę i zdrowy styl życia.
Vata to połączenie powietrza i przestrzeni. Odpowiada za ruchy ciała, reakcje umysłu i zmysłów oraz proces wydalania. Pitta to połączenie ognia i wody. Odpowiada za ciepło, metabolizm, produkcję energii i funkcje trawienne. Kapha to połączenie ziemi i wody. Odpowiada za stabilność fizyczną, odpowiednią budowę ciała i równowagę płynów.
Dowiedz się, która z dosz dominuje u ciebie.
Charakterystyka dosz: Vata
Cechy fizyczne: Twoja sylwetka jest szczupła. Masz problemy z suchą, zimną skórą, wczesnym starzeniem i licznymi zmarszczkami. Twoje włosy są suche, delikatne i łamliwe.
Cechy umysłowe: Jesteś pełna energii i entuzjazmu. Niestała, o zmiennych nastrojach, pełna obaw. Masz miłe usposobienie, ale jednocześnie często się denerwujesz i stresujesz. Możesz mieć zmienne nastroje. Uwielbiasz podróżować. Jesteś osobą kreatywną o otwartym umyśle i silnej intuicji. Pełna obaw.
Odżywiasz się nieregularnie i za mało śpisz. Za brak równowagi odpowiada u ciebie jedzenie zimnych, suchych, pikantnych, kwaśnych potraw (doprowadzające do problemów takich jak ból, wzdęcia, gazy i podrażnienia żołądka). Równie niebezpieczne jest palenie papierosów, picie alkoholu, a także nadmierne wystawianie się na działanie zimna i wiatru (Vata potrzebuje ogrzania).
Charakterystyka dosz: Pitta
Cechy fizyczne: Twoja sylwetka jest średnia. Masz problemy z wysokim ciśnieniem oraz z nadwrażliwą skórą. Często występują u ciebie reakcje alergiczne. Masz duży apetyt i zazwyczaj zapadasz w głęboki sen. Masz cienkie, miękkie włosy z tendencją go siwienia.
Cechy umysłowe: Jesteś dynamiczna, ambitna i samowystarczalna. Kochasz wszystko, co piękne. Często się złościsz i bierzesz na siebie zbyt dużo obowiązków. Jesteś perfekcjonistką, często pracoholiczką. Niecierpliwa i uczuciowa. Inteligentna, charyzmatyczna i dowcipna.
Za brak równowagi odpowiada u ciebie jedzenie zbyt pikantnych, gorących, kwaśnych, słonych, lekkich i suchych potraw (co prowadzi do problemów ze zgagą oraz wrzodami). Źle się czujesz, paląc papierosy, pijąc alkohol i nadmiernie wystawiając się na działanie słoneczne (Pitta nie może się przegrzewać).
Kapha
Cechy fizyczne: Masz silną posturę i wolną przemianę materii. Zdarza ci się jeść w sposób kompulsywny. Możesz mieć cellulit i być osobą otyłą. Masz problemy z tłustą, trądzikową cerą. Twoje włosy są lśniące, tłuste, grube i mocne.
Cechy umysłowe: Możesz mieć tendencję do siedzącego trybu życia. Jesteś zrównoważona spokojna, delikatna i tolerancyjna. Bywasz zaborcza. Skrywasz emocje i cenisz własny komfort. Bywasz melancholijna i sentymentalna. Łatwo przywiązujesz się do miejsc i przedmiotów. Jesteś wierna i nieustępliwa. Uprzejma i życzliwa. Praktyczna i oszczędna. Powolna.
Za brak równowagi odpowiada u ciebie jedzenie zbyt dużej ilości słodyczy, kwaśnych, słonych, ciężkostrawnych, tłustych potraw, a także produktów mlecznych (podobne produkty duszą ogień trawienny u Kaphy i spowalniają procesy trawienne). Źle się czujesz, kiedy śpisz do późna oraz wystawiasz się na zimno i wilgoć.
Brak równowagi trzech dosz jest źródłem chorób i zaburzeń fizycznych.
Prakriti i vikriti, czyli jak zachować równowagę
Indywidualna kompozycja dosz określa nasze prakriti (naturę psychofizyczną). Gdy w naszym ciele dominuje dosza Pitta, nasze prakriti to Pitta. Będziemy mieć większość właściwości odpowiadających tej doszy, ale w mniejszym stopniu również właściwości dosz Vata i Kapha.
Nasze prakriti jest niezmienne od momentu urodzenia aż do śmierci. Może jednak zostać zaburzone przez zewnętrzne bodźce (nieprawidłowa dieta, stres, traumy czy niewykorzystywanie swojego potencjału). To wywołuje stan vikriti, czyli bycia w nierównowadze.
Czytaj też: Klucz do lepszego życia. Czym jest samooopieka i jak ją praktykować?
Jeśli wiemy, które cechy zaczęły w nas dominować, możemy postarać się je złagodzić. Kluczem jest jedzenie odpowiednich pokarmów, przyjmowanie ziół oraz praca nad sobą. Jeśli nie będziemy słuchać swojego ciała, może ono nam przypomnieć o sobie w bolesny sposób. Nawet najmniejszy brak równowagi może stać się przyczyną chorób. Oto najczęstsze oznaki nierównowagi:
- Zmęczenie / wypalenie
- Nadkwaśność
- Objawy podobne do zapalenia stawów
- Drażliwość
- Płaczliwość
- Bóle głowy
- Zaparcia przeplatane biegunką
- Bezsenność
- Bolesne okresy
- Przegrzanie organizmu
Test na dosze można zrobić w Internecie, ale żaden z nich nie powie na 100 proc., którą doszą jesteś. Warto iść na konsultację do specjalisty, a sam test wykonać kilka razy w roku (czujemy się różnie w zależności od pory roku) i podczas różnych nastrojów.
Czytaj też: Agnieszka Maciąg: „Przed nami rok pełen ważnych przemian”